اينکه طي هفت سال گذشته، بيش از ۱۴ هزار آتش‌سوزي در جنگل‌هاي کشور رخ داده باشد، آماري نيست که بشود به اين راحتي‌ها از کنارش گذشت.
به گزاير خبرگزاري دانشجو،از ابتداي تابستان سالجاري تاکنون نزديک به ۹۰۰ هکتار از جنگل‌هاي پارک ملي گلستان در آتش سوخته است که اين آتش سوزي‌ها، تنها آتش‌سوزي‌هاي جنگلي در ايران نبوده است.
در اين دو ماه، پارک ملي گلستان نزديک به ده آتش سوزي به خود ديده که اين آتش سوزي‌ها عوامل مختلفي داشته‌اند.
اين آتش سوزي‌ها که با تلاش محيط بانان استان‌هاي گلستان، خراسان شمالي، ماموران منابع طبيعي و نيروهاي سپاه و بسيج استان گلستان اطفا شد عوامل مختلفي از جمله تخلف شکارچيان غيرمجاز و بي‌احتياطي مسافران داشته است.
حوالي ظهر ۲۷ مردادماه نيز، بر اثر بي‌احتياطي مسافران، آتش‌سوزي جنگل گلستان از پيچ سليمان کشته از بعد از تونل آغاز شد که با توجه به خشکي منطقه و وزش باد سريعا آتش، مراتع مشجر اطراف را فرا گرفت و به ارتفاعات منطقه و درختان پارک ملي رسيد که با تلاش محيط بانان استان‌هاي گلستان و خراسان شمالي، ماموران منابع طبيعي استان، نيروهاي سپاه و بسيج و نيز مردم روستاي دشت، اين حريق در ساعت هفت و سي بعد از ظهر اطفاء شد.
گفته مي‌شود که اين آتش سوزي اخير، هفتمين حريق از تابستان امسال است و در آخرين مورد بيش از ۸۰۰ هکتار از اراضي پارک ملي گلستان در آتش سوخته استY پارک ملي گلستان که با وسعت ۹۱ هزار و ۸۹۵ هکتار تحت حفاظت قرار گرفته در سال ۱۹۷۷ به عنوان ذخيره‌گاه زيست کره انتخاب و به پروژه شماره ۸ برنامه انسان و کره مسکون (MAB) يونسکو اهداء شد و تاکنون نيز جايگاه خود را در خانواده ذخيره‌گاه‌هاي زيست کره جهان حفظ کرده است.
وجود يک هزار و ۳۶۲ گونه گياهي که يک پنجم فلور گياهي ايران را شامل مي‌شود و همچنين وجود ۳۰۲ گونه جانوري و ۱۴۹ گونه پرنده نشانه اهميت حياتي اين پارک است. از همين روي آتش سوزي در اين جنگل‌ها از اهميت فراواني برخوردار است.
آمار آتش‌سوزي در ايران و جهان
سازمان جهاني فائو آماري را منتشر کرده که بر اساس آن بين سال‌هاي ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۸ بطور متوسط در اروپا ساليانه بيش از ۴۲ هزار فقره آتش سوزي صورت گرفته است. همچنين طبق آمار، ميانگين ساليانه حريف دز جنگل‌هاي جهان ۲ ميليون هکتار تخمين زده شده است.
در ايران، مساحت کل جنگل‌هاي ايران را ۱۱ ميليون و ۷۵۰ هزار هکتار است که سرانه جنگل در کشورمان ۲ هکتار اعلام شده است.
طبق آمار، سرعت نابودي جنگل‌ها در ايران بسيار بالاست. در ميان کشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا از نظر ميزان نابودي مناطق جنگلي در اثر آتش سوزي، ايران در رتبه چهارم قرار دارد. در اين منطقه، قزاقستان با بيشترين ميزان نابودي جنگل‌هاي خود در اثر آتش سوزي مواجه است. به طور متوسط هر سال ۱۷۹ هزار هکتار در اين کشور سوخته مي‌شود.
پس از اين کشور الجزاير با ۵۴ هزار هکتار و ترکيه با ۱۲ هزار هکتار به ترتيب در رتبه‌هاي دوم و سوم قرار دارند.
در ايران نيز هر سال ۶۵۰۰ هکتار از مناطق جنگلي در اثر آتش سوزي نابود مي‌شود. اين رقم معادل ۶۰ درصد کل مناطق جنگلي ايران است.گفته مي‌شود طي سال‌هاي ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ به طور متوسط سالانه ۱۸ درصد از سطح جنگل‌هاي جهان کاسته شده است.
گزارش فائو مي‌نويسد: بر اساس اين گزارش در شرايطي که سرانه جنگل در ايران يک سوم متوسط جهاني است اين کشور تقريبا تمامي چوب مورد نياز خود را از داخل تامين مي‌کند. فائو ميزان توليد چوب در ايران را نزديک به ۹۰۰ هزار متر مکعب و ميزان واردات اين محصول را ۸۴ هزار متر مکعب در سال برآورد کرده است که بدين ترتيب حجم واردات چوب در مقايسه با توليد اين محصول رقم ناچيزي است.
در بين اين جنگل زدايي‌ها اما آتش سوزي سهم بزرگي دارد. طي ۱۳ سال اخير بيش از دو هزار فقره آتش سوزي در جنگل‌ها اتفاق افتاده که سهم عظيمي از جنگل‌ها را از بين برده است.
رييس سازمان محيط ريست ايران نيز اعلام کرد که در پنج دههٔ گذشته، سطح جنگلي ايران از ۱۸ ميليون هکتار به ۱۴ ميليون هکتار رسيده است و سطح جنگلي نابودشده، به بيابان تبديل شده است. برآورد شده است که سالانهٔ ۶۳ هزار هکتار از جنگل‌هاي زاگرس و شمال ايران نابود مي‌شود و دليل آن طمع انسان‌ها و نه نيازشان است.
مقصر کيست؟
بطورکلي علل آتش‌سوزي‌ها را مي‌توان به دو دسته انساني و غيرانساني تقسيم‌بندي کرد.
عوامل انساني نيز به دو دسته عمدي و غيرعمدي تقسيم مي‌شود که از دلايل عمدي مي‌توان به فعاليت‌هاي کشاورزي، دامپروري و اختلاف با نهادهاي دولتي و از دلايل غيرعمدي مي‌توان به بي‌احتياتي مردم اشاره کرد.
مطالعات نشان مي‌دهد که يکي از عوامل موثر در آتش سوزي جنگل‌ها گرماست که در ماه‌هاي آبان يا آذر اتفاق مي‌افتد. در جنگل‌هاي جلگه‌اي کاهش رطوبت مواد سوختي و در جنگل‌هاي کوهستاني کاهش بارندگي موجب آتش سوزي مي‌شود.
در بين عوامل انساني عمدي، سهم بي‌احتياطي مسافران و همچنين شکارچيان غيرمجاز بيشتر از ساير عوامل است. مسافراني که در حاشيه جاده‌ها و در مناطق تفريحي آتش به پا مي‌کنند و فراموش مي‌کنند آن را به طور کامل خاموش کنند، موجب مي‌شوند که آتش سوزي در سطح گسترده صورت بگيرد.
از آن بد‌تر، شکارچيان غيرمجاز براي رسيدن به شکار بيشتر، عمدا اين جنگل‌ها را آتش مي‌زنند بدون اينکه از عواقب و مجازات آن بترسند.
مجازات بازدارنده نيست
هر بار که علت آتش سوزي جنگلي عمدي تشخيص داده مي‌شود، فعالان محيط زيست و مسئولين ذيربط به اين نتيجه مي‌رسند که بايد در مجازات تجديد نظر شود!
اين بار هم در پي آتش سوزي‌هاي گسترده جنگل‌هاي گلستان معصومه ابتکار، رييس سازمان محيط زيست گفت که تشديد مجازات براي برخورد با مسببان آسيب به جنگل‌ها در شوراي عالي محيط زيست در حال بررسي است.
رئيس سازمان محيط زيست ادامه داد: آسيب در حدي به منابع طبيعت و محيط زيست کشور وارد شده که انشالله با برخورداري از قانوني جدي بتوانيم با افراد برخورد کنيم.
مشاور مديرکل محيط زيست گلستان، پس از آتش سوزي اخير جنگل‌هاي گلستان در زمينهٔ قانون مجازات براي آسيب زدن به جنگل‌ها گفت: براي جلوگيري از بروز مجدد چنين حوادثي بايد دستگاه قضايي و نيروهاي امنيتي برخورد قاطع و شديدي با متخلفان داشته باشند.
موسوي خواستار به روز شدن قوانين محيط زيستي کشور شد و اظهار کرد: قوانين موجود مربوط به دهه‌هاي گذشته است و بازدارنده تخلفات نيست.وي افزود: محکوميت‌ها و جرايم مربوط به تخلفات محيط زيستي مصوب چند دهه قبل است و ارقام جريمه متخلفان بسيار پايين است.
مشاور مدير کل محيط زيست گلستان اضافه کرد: درحالي که شکارچيان غير مجاز جرات شکار در مناطق ممنوعه را به خود مي‌دهند، افراد پولداري نيز هستند که اين جريمه‌هاي اندک را به راحتي پرداخت کرده و از کرده خويش متنبه نمي‌شوند.
مي‌بينيم که در اين بين، جاي خالي قانوني که بازدارندگي بيشتري در زمينه حفاظت از محيط زيست و طبيعت داشته باشد، بيشتر از قبل حس مي‌شود.
حادثه طبيعي يا ضعف مديريت
آتش سوزي در جنگل‌ها، چه عامل طبيعي و غيرانساني داشته باشد و چه انساني، نيازمند مديريت است؛ مديريت بحران. اين مسئله در کشورهاي اروپايي و يا برخي کشورهاي آسياي شرقي که داراي جنگل‌هاي بسياري بوده و طبيعتا آتش سوزي در آن‌ها بسيار است، قابل کنترل است. در اين کشور‌ها تمهيداتي چون برج‌هاي ديده باني و سيستم‌هاي پيشرفته اطفاي حريق توانسته از گسترش آتش جلوگيري کند.
اما شواهد نشان مي‌دهد که در ايران و در مناطقي که ثابت شده تعداد آتش سوزي‌ها قابل توجه است حتي کوچک‌ترين وسايل براي ورود به عمليات اطفاء آتش نيز موجود نيست.
اين عدم مديريت بار‌ها و بار‌ها مورد توجه قرار گرفته و مسئولين به آن اذغان داشته‌اند. موسوي، مشاور مديرکل محيط زيست استان گلستان نيز به اين امر اشاره مي‌کند و فقدان يک پايگاه ثابت اطفاي حريق و بالگرد را در پارک ملي گلستان از ديگر مشکلات مي‌داند.
با توجه به اينکه منابع‌طبيعي از منابع حياتي يک جامعه به حساب مي‌آيد و بايستي نسل به نسل منتقل شود بايد با تدوين برنامه‌اي اساسي و جامع در جهت پيشگيري از وقوع حوادثي که منجر به از بين بردن اين منابع غني مي‌شود گام برداشت و اين، تنها و تنها و تنها زماني صورت مي‌گيرد که مسئولان مربوطه، نسبت به محيط زيست و تخريب آن حساسيت داشته باشند.
نظرات شما عزیزان:
موضوعات مرتبط: ایران ، اجتماعی ، امنیتی ، ،
برچسب‌ها: